Interpelacja nr 22280 w sprawie problemów wynikających z niejednolitej interpretacji art. 89 ustawy o podatku akcyzowym

Art. 89 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym określa stawki akcyzy na wyroby energetyczne. Zgodnie z ust. 5 tego artykułu sprzedawca wyrobów akcyzowych nieobjętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, określonych w ust. 1 pkt 9, 10 i 15, jest zobowiązany do uzyskania od nabywcy oświadczenia, że nabywane wyroby są przeznaczone do celów opałowych lub będą sprzedane do celów opałowych, uprawniających do stosowania stawek akcyzy określonych w ust. 1 pkt 9, 10 i 15.
              Niestety, przepisy nie określają wzoru stosownych oświadczeń składanych przez nabywcę, a wymagania co do treści składanych oświadczeń określone w ust. 6 i 8 art. 89 ustawy w ostatnim czasie podlegały zmianom.
            W przypadku sprzedaży oleju do celów opałowych osobom prawnym, jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej oraz osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą przepis co do treści oświadczenia, które jest zobowiązany uzyskać sprzedawca wyrobów akcyzowych, zawarty w pkt 1 ust. 6 art. 89 ustawy, w brzmieniu obowiązującym w dniu 1 stycznia 2010 r., nakazał podanie danych dotyczących nabywcy. Ten sam przepis art. 89 ust. 6 pkt 1 w wersji obowiązującej od dnia 1 września 2010 r. brzmi: 1) dane dotyczące nabywcy, w tym nazwę oraz adres siedziby lub zamieszkania, a także NIP lub REGON.
            W przypadku sprzedaży oleju do celów opałowych osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej treść oświadczenia składanego przez nabywcę określa ust. 8. Przepisy tego ustępu również zmieniały się w czasie. Według brzmienia ustawy na dzień 1 stycznia 2010 r. w oświadczeniu należało podać: 1) imię i nazwisko nabywcy, numer dowodu osobistego lub nazwę i numer innego dokumentu stwierdzającego tożsamość nabywcy. Od 1 września 2010 r. przepis art. 89 ust. 8 pkt 1 brzmi: 1) imię i nazwisko, numer dowodu osobistego lub nazwę i numer innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, NIP lub numer PESEL (jeżeli został nadany) nabywcy lub pełnoletniej osoby zameldowanej pod tym samym adresem co nabywca.
   Zarówno brzmienie przepisów, ich zmiana w czasie, jak i brak załącznika określającego jednoznacznie treść i formę składanego przez nabywcę oświadczenia rodzą wiele problemów interpretacyjnych. Z interwencji i skarg napływających do mojego biura poselskiego wynika, że mało czytelny podpis nabywcy, brak NIP, brak numeru kodu pocztowego w adresie etc. jest powodem kwestionowania oświadczeń przez urzędników aparatu skarbowego, co skutkuje dla firm trudniących się sprzedażą oleju opałowego naliczeniem akcyzy jak dla oleju napędowego za już sprzedany olej do celów opałowych. Niejednolitość interpretacji przepisów przez poszczególne urzędy kontroli skarbowej rodzi dodatkowe problemy. Dla przedsiębiorców skutkuje to zachwianiem pewności obrotu prawnego, zmusza ich do dochodzenia swoich racji w postępowaniach sądowych.
              W związku z opisaną sytuacją kieruję do Pana Ministra poniższe pytania:
   1 Jakie były powody tak częstej zmiany przepisów ustawy o podatku akcyzowym?
   2. Czy jest możliwe określenie w przepisach ustawy lub przepisach wykonawczych jednoznacznego wzoru oświadczeń, o których mowa w art. 89 ust. 5 pkt 1 i 2 tak, by nie narażać przedsiębiorców na problemy wynikające z niejednoznacznej interpretacji przepisów dotyczących treści składanych przez nabywców oświadczeń?  

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra na interpelację nr 22280

Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma z dnia 29 kwietnia 2011 r., znak: SPS-023-22280/11, przy którym przesłana została interpelacja pań posłanek Anny Paluch, Jadwigi Wiśniewskiej i Ewy Malik z dnia 27 marca 2011 r. w sprawie interpretacji art. 89 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
            Lekki olej opałowy posiada zbliżone właściwości fizykochemiczne do oleju napędowego stosowanego w silnikach wysokoprężnych, dlatego w celu przeciwdziałania nieprawidłowościom związanym z nieuprawnionym wykorzystywaniem do celów napędowych niżej opodatkowanego lekkiego oleju opałowego służby podległe ministrowi finansów od wielu lat podejmują działania eliminujące tego rodzaju patologie z życia gospodarczego. Przykładowo w Polsce, wzorem innych państw, już od kilku lat funkcjonuje znakowanie za pomocą nieusuwalnego znacznika i barwienie na czerwono olejów opałowych oraz olejów napędowych przeznaczonych na cele opałowe. Jednym z elementów systemu kontroli prawidłowości obrotu olejami opałowymi jest instytucja oświadczeń o przeznaczeniu tych wyrobów na cele opałowe.
   W obecnym stanie prawnym, zgodnie z art. 89 ust. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą, sprzedawca określonych w ustawie paliw opałowych nieobjętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie jest obowiązany w przypadku sprzedaży:
   - osobom prawnym, jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej oraz osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą - do uzyskania od nabywcy oświadczenia, że nabywane wyroby są przeznaczone do celów opałowych lub będą sprzedane z przeznaczeniem do celów opałowych, uprawniających do stosowania określonych ustawowo stawek akcyzy;
   - osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej - do uzyskania od nabywcy oświadczenia, że nabywane wyroby są przeznaczone do celów opałowych, uprawniających do stosowania określonych ustawowo stawek akcyzy; oświadczenie to powinno być załączone do kopii paragonu lub kopii innego dokumentu sprzedaży wystawionego nabywcy, a w przypadku braku takiej możliwości sprzedawca jest obowiązany wpisać na oświadczeniu numer i datę wystawienia dokumentu potwierdzającego tę sprzedaż.
            Ustawa określa także szczegółowy zakres danych, jakie ww. oświadczenia powinny zawierać.
   Ad 1. Od dnia 1 marca 2009 r., kiedy ustawa weszła w życie, przepisy dotyczące oświadczeń o przeznaczeniu nabywanych wyrobów energetycznych do celów opałowych (art. 89 ust. 5-16 ustawy) były zmienione jedynie raz - ustawą z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 151, poz. 1013). Trudno zatem mówić o ˝częstej zmianie tych przepisów˝.
            Przedmiotowa zmiana była efektem prowadzonego od wielu lat otwartego dialogu z organizacjami reprezentującymi dystrybutorów olejów opałowych oraz zaangażowania resortu finansów w działania zmierzające do wypracowania kompromisowych rozwiązań ułatwiających prowadzenie działalności gospodarczej przez ww. branżę. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom dystrybutorów lekkiego oleju opałowego, z dniem 1 września 2010 r., kiedy ww. zmiana ustawy weszła w życie, wprowadzono m.in. rozwiązania ograniczające liczbę oświadczeń składanych przez jednostki sektora publicznego, poprzez zastąpienie ich jednym oświadczeniem złożonym w okresowej umowie pomiędzy nabywcą a sprzedawcą. Innym, oczekiwanym przez przedsiębiorców rozwiązaniem było precyzyjne określenie sytuacji, gdy sprzedawca, m.in. olejów opałowych, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej jest obowiązany odmówić sprzedaży tych wyrobów albo zastosować stawkę akcyzy w wysokości 1822,00 zł/1000 l, a w przypadku gdy ich gęstość w temperaturze 15°C jest równa lub wyższa od 890 kg/m³- 2047,00 zł/1000 kg. Są to przypadki gdy:
   - osoba nabywająca te wyroby odmawia okazania dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość nabywcy;
   - dane zawarte w oświadczeniu są niekompletne, nieczytelne lub nie zgadzają się z danymi wynikającymi z ww. dokumentu;
   - adres, pod który sprzedawca dostarczył wyroby akcyzowe, jest inny niż wskazane w oświadczeniu nabywcy miejsce (adres), gdzie znajdują się urządzenia grzewcze;
   - ilość i rodzaj nabywanych wyrobów akcyzowych są inne niż wskazane w oświadczeniu.
   Ad 2. Ustawa nie określa jednolitego wzoru oświadczenia, ograniczając się jedynie do wskazania elementów, jakie muszą się znaleźć w oświadczeniu. Zgodnie z art. 89 ust. 6 ustawy, w przypadku sprzedaży osobom prawnym, jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej oraz osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą oświadczenie powinno być dołączone do kopii faktury oraz powinno zawierać:
   - dane dotyczące nabywcy, w tym nazwę oraz adres siedziby lub zamieszkania, a także NIP lub REGON;
   - określenie ilości i rodzaju oraz przeznaczenia nabywanych wyrobów;
   - wskazanie rodzaju, typu oraz liczby posiadanych urządzeń grzewczych oraz miejsca (adresu), gdzie znajdują się te urządzenia;
   - datę i miejsce złożenia oświadczenia;
   - czytelny podpis składającego oświadczenie.
   Natomiast gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej oświadczenie powinno zawierać:
   - imię i nazwisko, numer dowodu osobistego lub nazwę i numer innego dokumentu stwierdzającego tożsamość, NIP lub numer PESEL (jeżeli został nadany) nabywcy lub pełnoletniej osoby zameldowanej pod tym samym adresem co nabywca;
   - adres zameldowania nabywcy oraz adres zamieszkania, jeżeli jest inny od adresu zameldowania;
   - określenie ilości, rodzaju oraz przeznaczenia nabywanych wyrobów;
   - określenie liczby posiadanych urządzeń grzewczych, w których mogą być wykorzystane te wyroby, oraz miejsc (adresów), gdzie znajdują się te urządzenia;
   - wskazanie rodzaju i typu urządzeń grzewczych;
   - datę i miejsce sporządzenia oświadczenia oraz czytelny podpis składającego oświadczenie.
            Należy również przypomnieć, iż zgodnie z art. 89 ust. 7 ustawy oświadczenie, o którym mowa w ust. 5 pkt 1, jeżeli jest czytelnie podpisane, może być również złożone na wystawianej fakturze, ze wskazaniem rodzaju, typu oraz liczby posiadanych urządzeń grzewczych oraz miejsca (adresu), gdzie znajdują się te urządzenia. Ponadto ww. oświadczenie może być (art. 89 ust. 8a ustawy) zastąpione oświadczeniem złożonym w okresowej umowie zawartej między sprzedawcą a nabywcą. W związku z tym określenie wzoru takiego oświadczenia nie byłoby możliwe. Zdaniem resortu finansów narzucenie nabywcom oleju opałowego sformalizowanego wzoru oświadczenia (koniczność dostosowania formatu, wielkości czcionki itp.) byłoby rozwiązaniem bardziej uciążliwym niż obecne, niegwarantującym przy tym wyeliminowania wielu dotychczas popełnianych błędów, np. podania wszystkich wymaganych danych. Biorąc powyższe pod uwagę, sprzedawca olejów opałowych wykonujący powtarzalne w dłuższej perspektywie czasowej czynności związane dokumentowaniem prowadzonej działalności w oparciu o stosowany system księgowy, wewnętrzne procedury, obieg dokumentów i możliwości techniczne może już w obecnym stanie prawnym odbierać od nabywców zgodne z postanowieniami ustawy oświadczenia. Warunkiem jest oczywiście konsekwentne korzystanie z przysługujących sprzedawcy ustawowych uprawnień do weryfikowania treści uzyskanych oświadczeń z dokumentem stwierdzającym tożsamość nabywcy, a w opisanych powyżej przypadkach -zdecydowanej odmowy sprzedaży nabywcom, którzy nie przestrzegają obowiązującego porządku prawnego 
Zobacz więcej interpelacji »