Interpelacja nr 22061 w sprawie opóźnień we wdrażaniu programu ISPA i Funduszu Spójności z lat 2004-2006

Istotnym źródłem finansowania realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych ustanowionego w celu wdrażania dyrektywy 91/271 są środki Unii Europejskiej z programu ISPA i z Funduszu Spójności.
            Środki z programu ISPA przyznane Polsce w okresie przedakcesyjnym w latach 2000-2003 oraz będące ich kontynuacją środki z Funduszu Spójności na lata 2004-2006 dały łącznie kwotę 2,85 mld euro na inwestycje proekologiczne. Zgodnie z zasadą (n+2) przyjętą dla implementacji funduszy UE pieniądze zakontraktowane do 2006 r. miały zostać wydane do końca 2008 r. Środki nie zostały wydane, a termin został przedłużony do końca 2010 r. Również i ten prolongowany termin nie został dotrzymany, co świadczy o głębokim braku profesjonalizmu i lekceważeniu obowiązków przez kierownictwa instytucji odpowiedzialnych, tj. Ministerstwa Środowiska i NFOŚ.
            Oburzeniem napawa informacja, że z 90 projektów finansowanych z funduszy ISPA i FS nie rozliczono ostatecznie żadnego z nich. Kieruję więc do Pana Ministra poniższe pytania:
   1. Kiedy nastąpi zrealizowanie płatności końcowych wdrażanych projektów?
   2. Dla ilu projektów finansowanych z funduszy ISPA/FS zostaną dokonane płatności końcowe w roku 2011?
   3. Kiedy nastąpi ostateczne rozliczenie programu ISPA/FS?
   4. Jakie są bezpośrednie przyczyny opóźnień w rozliczaniu projektów ISPA/FS?
   5. Ile środków programu ISPA/FS może zostać utraconych z uwagi na powstałe opóźnienia?  

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra na interpelację nr 22061

Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo nr SPS-023-22061/11 z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie opóźnień we wdrażaniu programu ISPA/Funduszu Spójności 2004-2006 poniżej przekazuję wyjaśnienia oraz odpowiedzi do zapytań pani poseł Anny Paluch oraz grupy posłów.
            Instytucje pośredniczące w zarządzaniu w sektorze środowisko uczestniczą w realizacji 90 projektów Funduszu Spójności (inwestycyjnych i pomocy technicznej) o budżecie kosztów kwalifikowanych (wg decyzji o dofinansowaniu) w wysokości 4 287 214 756 EUR i wielkości przyznanego dofinansowania z Funduszu Spójności 2 850 516 602 EUR.
            Na 88 projektów inwestycyjnych składa się 79 projektów z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, 8 z zakresu gospodarki odpadami oraz 1 poprawy jakości powietrza.
            Reguła n+2 jest jedną z podstawowych zasad zarządzania finansowego funduszami pomocowymi Unii Europejskiej. Podstawę prawną tej reguły stanowi art. 31 rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999 r. wprowadzającego ogólne przepisy dotyczące funduszy strukturalnych.
            Zasada n+2 stanowi, iż jeśli zobowiązanie Komisji ujęte w budżecie wspólnotowym w danym roku (roku n) nie zostanie wyczerpane wnioskami o płatność przekazywanymi Komisji przez instytucję płatniczą do końca roku n+2, różnica między kwotą zobowiązania a kwotą wniosków o płatność zostanie automatycznie anulowana.
            Pragnę dodać, że powyższa zasada ma zastosowanie do programów współfinansowanych z funduszy strukturalnych, natomiast do Funduszu Spójności nie ma zastosowania przepis o anulowaniu zobowiązań w okresie n+2.
            Jednakże nowelizacja rozporządzenia Rady (WE) nr 1164/94 ustanawiającego Fundusz Spójności zawiera klauzulę wymagającą, aby pomoc została anulowana, jeśli prace w ramach projektu nie rozpoczęły się w ciągu 2 lat od daty wskazanej w decyzji jako początek realizacji projektu lub od daty podjęcia decyzji przez KE, jeśli ta druga jest późniejsza. Zgodnie z interpretacją Komisji Europejskiej pod pojęciem rozpoczęcia prac należy rozumieć: rozpoczęcie procedury wywłaszczania lub podpisanie jakiegokolwiek kontraktu w ramach projektu lub rzeczywiste rozpoczęcie prac. Opisywana powyżej sytuacja nie wystąpiła w żadnym z 90 projektów współfinansowanych z Funduszu Spójności sektor środowisko.
            Rozliczanie projektów jest procesem długotrwałym i ostateczne przekazanie płatności końcowych dla projektów jest uzależnione od prac Komisji Europejskiej. Należy podkreślić, iż złożenie wniosku o płatność końcową oraz raportu końcowego dla danego projektu nie jest jednoznaczne z natychmiastowym otrzymaniem płatności końcowej.
   1. W grudniu 2005 r. zakończono realizację projektu 2000/PL/16/P/PA/003: Pomoc techniczna na przygotowanie projektów w sektorze środowiska. Wniosek o płatność końcową wraz z raportem końcowym został przekazany do Komisji Europejskiej. Płatność końcowa została przekazana z KE w 2007 r.
   2. W grudniu 2008 r. zakończono realizację 2 projektów inwestycyjnych, tj. 2000/PL/16/P/PE/008: Wodociąg dla miasta Piły z ujęcia wody w Dobrzycy wraz ze stacją uzdatniania wody oraz 2001/PL/16/P/PE/024: Poprawa jakości wody w Białymstoku. Raporty końcowe oraz wnioski o płatności końcowe, w oparciu o które KE będzie mogła wypłacić stronie polskiej pozostałe 20% przyznanej alokacji (tzw. płatność końcową), zostały przesłane do Komisji Europejskiej w czerwcu 2008 r. Do chwili obecnej beneficjenci oczekują na przekazanie płatności końcowych z KE.
   3. W grudniu 2009 r. zakończono realizację kolejnych 11 projektów inwestycyjnych. Wnioski o płatności końcowe oraz raporty końcowe, które są podstawą do rozliczenia projektów oraz wypłacenia płatności, po weryfikacji w NFOŚiGW, MŚ oraz MRR i MF zostały przekazane do KE. Do chwili obecnej projekty te również nie otrzymały płatności końcowej z KE.
   4. Raporty końcowe dla projektów zakończonych w 2010 r. są obecnie w trakcie weryfikacji w Ministerstwie Środowiska. Do końca kwietnia 2011 spodziewane jest przekazanie do MRR oraz MF ok. 56 raportów. Pozostałe 20 projektów w związku ze szkodami, które powstały po powodzi, która miała miejsce w maju i czerwcu ubiegłego roku, oraz w związku z następstwami światowego kryzysu finansowego złożyły wnioski zmieniające decyzje KE w zakresie wydłużenia daty realizacji od 3 miesięcy do nawet końca 2012 r., zależnie od sytuacji w poszczególnych projektach. Działanie to jest zgodne z wytycznymi COCOF w sprawie zamknięcia projektów w ramach Funduszu Spójności i projektów dawnego funduszu ISPA 2000-2006, pkt 1.2: Komisja Europejska dopuszcza wydłużenie okresu kwalifikowalności wydatków oraz wydłużenie daty końcowej po 31 grudnia 2010 r., niemniej jednak wyłącznie w wyjątkowych i należycie uzasadnionych przypadkach (następstwa światowego kryzysu finansowego lub wystąpienia siły wyższej).
            Pragnę poinformować, iż projekty, które złożyły wnioski o przedłużenie terminu kwalifikowalności, mają zakwalifikowane wydatki przekraczające wartość dofinansowania, co oznacza, że nie ma zagrożenia utracenia środków otrzymanych z UE z powodu opóźnień w realizacji.
            Na chwile obecną nie ma opóźnień w rozliczaniu projektów ISPA/FS. Ponownie podkreślam, iż ostateczne rozliczenie projektów i wypłacenie płatności końcowych, a tym samym zamknięcie programu ISPA/FS jest uzależnione od prac Komisji Europejskiej.  
Zobacz więcej interpelacji »