Interpelacja nr 648 w sprawie uciążliwego ruchu pojazdów silnikowych po terenach ustawowo chronionych, w szczególności terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz innych terenach przeznaczonych dla turystów pieszych.

Od kilku lat na terenach górskich przeznaczonych do wypoczynku, a zwłaszcza turystyki pieszej  narasta niepokojące  zjawisko  bezładnego i zagrażającego bezpieczeństwu turystów ruchu pojazdów silnikowych. Szczególnie niepokojący i uciążliwy jest ten ruch na terenach prawnie chronionych: rezerwatów przyrody, parków narodowych i krajobrazowych, terenach Natura 2000. Motory crossowe, quady a zimą skutery śnieżne niekorzystnie działają na środowisko powodując hałas i zanieczyszczenia olejami i paliwami, erozję. Pojazdy te płoszą zwierzynę wjeżdżając w ostoje rzadkich gatunków, niszczą tereny cenne przyrodniczo. Zdarzają się także – co najgorsze - wypadki ze skutkiem śmiertelnym po potrąceniu przez wspomniane pojazdy turystów pieszych.
Niestety, właściwe  służby t.j. Policja, Straż Graniczna, pracownicy Lasów Państwowych  i parków narodowych są bezsilne. Bardzo rzadko udaje się zatrzymać osoby uprawiające sporty crossowe w  terenach do tego nie przeznaczonych. Nie wszystkie wymienione pojazdy są objęte obowiązkiem rejestracji, ewidencjonowania i takiego oznakowania, by była możliwa ich natychmiastowa identyfikacja. Egzekwowaniu poszanowania obowiązującego prawa przez użytkowników tychże pojazdów nie sprzyja również okoliczność, że brak jest terenów, na których miłośnicy sportów crossowych mogliby uprawiać ten sport bez szkody dla zasobów przyrodniczych, a przede wszystkim bez stwarzania zagrożenia dla innych osób wypoczywających na górskich szlakach.
            Zarysowany powyżej obraz sytuacji jest źródłem niepokoju dyrektorów parków narodowych i krajobrazowych, nadleśniczych,  przewodników górskich, ratowników TOPR i GOPR, turystów i innych kręgów osób związanych zawodowo z górami lub korzystających tam z wypoczynku.
            Nie można tolerować bezkarnego łamania prawa przez użytkowników wymienionych pojazdów. W szczególności  mam tu na uwadze prawo o ruchu drogowym, kodeks wykroczeń, ustawę o ochronie przyrody, ustawę o lasach , ustawę o usługach turystycznych. Zaradzić  może tylko wspólne działanie  Panów Ministrów, których zakresu kompetencji dotyka wspomniany przez mnie problem.
            W tym stanie rzeczy proszę Panów Ministrów o odpowiedź na następujące pytania:
1. Czy Panowie Ministrowie przygotują i przedstawią przepisy wprowadzające bezwzględny nakaz rejestracji,  ewidencjonowania i oznakowania pojazdów silnikowych (nawet tych bez homologacji) oraz czy kierujący tymi pojazdami będą zobowiązani do posiadania przy sobie dowodu tożsamości ? Dlaczego kierowca pojazdu jeżeli potrąci pieszego na drodze publicznej może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, a jeżeli doprowadzi do wypadku na szlaku turystycznym, zazwyczaj uchodzi mu to bezkarnie?
2.  Czy zostaną zaostrzone kary za naruszanie omawianych przepisów?
3. Czy zostanie wprowadzony zakaz poruszania się wymienionych pojazdów poza terenami przeznaczonymi do uprawiania sportów motorowych ? Wprowadzenie takiego zakazu powinno być poprzedzone przez rozwiązanie –w porozumieniu z samorządami- problemu dostępności terenów wyznaczonych do uprawiania sportów crossowych. 

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury - z upoważnienia ministra na interpelację nr 648

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając w zakresie kompetencji ministra infrastruktury na interpelację Pani Poseł Anny Paluch w sprawie uciążliwego ruchu pojazdów silnikowych po terenach ustawowo chronionych, w szczególności terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz innych terenach przeznaczonych dla turystów pieszych, uprzejmie informuję, że pojazdy czterokołowe o mocy do 15 kW homologowane są według wymagań technicznych stosowanych do motorowerów lub motocykli trójkołowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 162, poz. 1360). Pojazdy czterokołowe należą zgodnie z przepisami o rejestracji i oznaczaniu pojazdów do rodzaju ˝pojazdy samochodowe inne˝ (Dz. U. z 2007 r. Nr 137, poz. 968) i podlegają rejestracji na podstawie art. 71 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.).
   Natomiast pojazdy czterokołowe o mocy powyżej 15 kW nie są homologowane i jednocześnie nie podlegają rejestracji. Tego typu pojazdy są produkowane z przeznaczeniem do poruszania się poza drogami publicznymi, np. tereny górzyste, łąki, pola, zawody sportowe. Parametry takich pojazdów, jak np. ich prędkość maksymalna, powodują, że kierowca pojazdu narażony jest na poważne uszkodzenie ciała w sytuacji wypadku drogowego i jednocześnie stanowią one zagrożenie dla innych uczestników ruchu drogowego, dlatego też pojazdy te są celowo pozbawione możliwości poruszania się po drogach publicznych.
   Jednocześnie informuję, że w pracach nad projektem nowej ustawy o dopuszczeniu pojazdów do ruchu Ministerstwo Infrastruktury zaproponuje wprowadzenie obowiązku rejestracji takich pojazdów.
   Ponadto informuję, że w dniu 9 lipca 2007 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 123, poz. 845), która nadała strażnikom leśnym i funkcjonariuszom straży parku uprawnienia do kontroli kierujących pojazdami niestosujących się do przepisów lub znaków drogowych obowiązujących na terenach lasów lub parków narodowych, dotyczących zakazu wjazdu, zatrzymywania się lub postoju pojazdów.

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia ministra
na interpelację nr 648

   Szanowny Panie Marszałku! Nawiązując do pisma z dnia 22 stycznia 2008 r. (sygn. SPS-023-648/08) przekazującego interpelację Posła na Sejm RP Pani Anny Paluch w sprawie uciążliwego ruchu pojazdów silnikowych po terenach ustawowo chronionych, w szczególności po terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz innych terenach przeznaczonych dla turystów pieszych, uprzejmie przedstawiam następujące informacje.
   Odnosząc się do kwestii wprowadzenia bezwzględnego nakazu ewidencji i oznakowania wszystkich pojazdów silnikowych, także tych bez homologacji, należy wskazać, że przedmiotowe działania uzależnione są od woli parlamentu RP, bowiem wymagają uchwalenia stosownych przepisów rangi ustawowej. Powyższa problematyka pozostaje w zakresie kompetencji ministra właściwego do spraw infrastruktury i regulowana jest przepisami ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.). Warto podkreślić, że przepisy cytowanej ustawy, jak również wydanych na jej podstawie rozporządzeń wykonawczych, co do zasady, nie mają zastosowania poza drogami publicznymi.
   Jednocześnie pragnę wskazać, iż postanowienia ww. ustawy regulują m.in. warunki techniczne pojazdów uczestniczących w ruchu. Zgodnie z art. 66 ust. 3a cytowanej ustawy każdy pojazd uczestniczący w ruchu powinien posiadać nadane przez producenta cechy identyfikacyjne - numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy. Ponadto zauważyć należy, iż producent lub importer nowego pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, motoroweru, tramwaju lub przyczepy oraz przedmiotów ich wyposażenia lub części jest obowiązany uzyskać dla każdego nowego typu tych pojazdów, przedmiotu ich wyposażenia i części świadectwo homologacji wydane przez ministra właściwego do spraw transportu (art. 68 ust. 1 ustawy). Z obowiązku tego zwolnieni są producenci lub importerzy samochodu osobowego z silnikiem spalinowym, ciągnika rolniczego, motocykla i motoroweru, którzy uzyskali w odniesieniu do poszczególnych tych pojazdów świadectwo homologacji wydane zgodnie ze wspólnotową procedurą homologacji przez właściwy organ państwa członkowskiego Unii Europejskiej (art. 68 ust. 2 ustawy). Jednocześnie pojazdy zbudowane przy wykorzystaniu nadwozia, podwozia lub ramy konstrukcji własnej, wyprodukowane lub importowane w ilości jednej sztuki rocznie oraz zabytkowe, nie wymagają uzyskania homologacji, przy czym podlegają badaniu co do zgodności z warunkami technicznymi, które przeprowadza się na koszt wnioskodawcy (art. 68 ust. 17 i 18 ustawy).
   Należy podkreślić, że pojazdy samochodowe, ciągniki rolnicze, motorowery lub przyczepy są dopuszczone do ruchu, jeżeli odpowiadają warunkom określonym w art. 66 ww. ustawy oraz są zarejestrowane i zaopatrzone w zalegalizowane tablice rejestracyjne, a w przypadku pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli, w nalepkę kontrolną. Pojazdy niewymienione powyżej dopuszcza się do ruchu, jeżeli odpowiadają one warunkom określonym w art. 66 wskazanej ustawy. Pojazd zarejestrowany za granicą dopuszcza się do ruchu, jeżeli odpowiada wymaganym warunkom technicznym i jest zaopatrzony w tablice rejestracyjne, a kierujący pojazdem ma przy sobie dokument stwierdzający dokonanie rejestracji. Właściciel pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest obowiązany zarejestrować pojazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia jego sprowadzenia. Dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, motoroweru lub przyczepy jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe.
   W stosunku zatem do wszystkich wyżej wymienionych pojazdów musi być dokonana rejestracja. Natomiast wszystkie dane i informacje o pojazdach zarejestrowanych oraz ich właścicielach lub niektórych posiadaczach są gromadzone w centralnej ewidencji pojazdów (art. 80a ww. ustawy).
   Odnosząc się do kwestii naruszania suwerenności terenów objętych ochroną przyrody przez użytkowników pojazdów silnikowych, w tym motocykli crossowych, quadów oraz skuterów śnieżnych, podkreślić należy, iż do udzielenia odpowiedzi w przedmiotowym zakresie jest - stosownie do art. 28 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (t.j.: Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437) - minister właściwy do spraw środowiska.
   Na marginesie jedynie wskazania wymaga, iż zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t.j.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435, z późn. zm.) ruch pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem w lesie dozwolony jest jedynie drogami publicznymi, natomiast drogami leśnymi jest dozwolony tylko wtedy, gdy są one oznakowane drogowskazami dopuszczającymi ruch po tych drogach. Jednocześnie wskazania wymagają uregulowania art. 161 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j.: Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756, z późn. zm.), zgodnie z którymi każdy, kto nie będąc do tego uprawniony albo bez zgody właściciela lub posiadacza lasu, wjeżdża pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem do nienależącego do niego lasu w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawia taki pojazd w lesie w miejscu do tego nieprzeznaczonym, podlega karze grzywny. Zwrócić uwagę ponadto należy na postanowienia ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.), które mocą art. 15 ust. 1 pkt 18 wprowadziły na terenie parków narodowych i rezerwatów przyrody zakaz ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami położonymi na nieruchomościach będących w trwałym zarządzie parku narodowego, wskazanymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody - przez organ uznający obszar za rezerwat przyrody. W parku krajobrazowym może natomiast być wprowadzony zakaz organizowania rajdów motorowych lub samochodowych (art. 17 ust. 1 pkt 13 cytowanej ustawy).
   Należy podkreślić, iż zgodnie z art. 127 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody: kto umyślnie narusza zakazy obowiązujące w parkach narodowych, rezerwatach przyrody, parkach krajobrazowych, obszarach chronionego krajobrazu oraz obszarach Natura 2000, podlega karze aresztu albo grzywny. W parkach narodowych zadania związane ze zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody wykonują funkcjonariusze straży parku, natomiast na terenie parku krajobrazowego służba parku, z którymi współpracuje policja. Inicjatywa współpracy leży jednak po stronie tych straży oraz organów wymienionych w art. 91 ustawy o ochronie przyrody.
   Odnosząc się do kwestii dotyczącej postulowanych przez Panią Poseł zmian w prawie, należy podkreślić, że wprowadzenie przepisów zaostrzających kary należy przede wszystkim do kompetencji parlamentu RP.
   Jednocześnie pragnę zauważyć, że zgodnie z § 6 ust. 1 uchwały nr 49 Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 r. Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. z 2002 r. Nr 13, poz. 221, z późn. zm.) członkowie Rady Ministrów opracowują projekty aktów prawnych - każdy w zakresie swojej właściwości.
   Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że poruszona przez Panią Poseł problematyka mieści się w zakresie kompetencji ministra właściwego do spraw środowiska oraz ministra właściwego do spraw infrastruktury.
 
 

Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra -
na interpelację nr 648

w sprawie uciążliwego ruchu pojazdów silnikowych po terenach ustawowo chronionych, w szczególności terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody, oraz innych terenach przeznaczonych dla turystów pieszych
   Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją z dnia 22 stycznia 2008 r. (znak: SPS-023-648/08) w sprawie uciążliwego ruchu pojazdów silnikowych po terenach ustawowo chronionych, w szczególności terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz innych terenach chronionych, przeznaczonych dla turystów pieszych, uprzejmie informuję.
   Parki narodowe z uwagi na położenie w najatrakcyjniejszych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym obszarach kraju są często i licznie zwiedzane. Tylko w 2006 r. polskie parki narodowe, zajmujące obszar ok. 1% powierzchni kraju (317 267,6 ha), odwiedziło ok. 11,5 mln turystów. Sytuacja taka jest naturalna i niemożliwa do uniknięcia, biorąc pod uwagę rozrastające się aglomeracje i obszary zurbanizowane wzdłuż krajowych ciągów komunikacyjnych. Powoduje to wzrost nie tylko ilości osób odwiedzających wyznaczone formy ochrony przyrody, w tym parki narodowe, ale przyczynia się również do gwałtownego wzrostu liczby mieszkańców wokół obszarów chronionych. Atrakcyjność terenów sąsiadujących z parkami narodowymi, zwłaszcza tych położonych przy większych aglomeracjach miejskich, przyczynia się do gwałtownego wzrostu liczby osób zamieszkujących wskazane obszary.
   W ostatnich latach udało się wzbogacić i urozmaicić bazę turystyczną w parkach narodowych również i po to, aby ograniczyć negatywne zjawiska na szlakach turystycznych. Miejsca przeznaczone do wypoczynku wyposażono w odpowiednią infrastrukturę, w tym wiaty turystyczne, ławko-daszki, znaki informacyjne, itp. Granice parków narodowych oznakowane są czytelnie urzędowymi tablicami, a na wejściach do parków ustawione są regulaminy z przepisami dla zwiedzających. Dodatkowo w obszarach parków narodowych rozstawiono szereg plansz z wiadomościami o każdym z nich. W sumie (dane na koniec 2006 r.) w parkach narodowych wyznaczono, oznakowano i udostępniono zwiedzającym 119 ścieżek dydaktycznych, a długość szlaków turystycznych wynosi ponad 3 tys. km. Natomiast w prowadzonych w parkach narodowych centrach edukacyjnych można nabyć szczegółowe mapy ze szlakami turystycznymi, trasami rowerowymi i zjazdowymi oraz przewodnikami dla zwiedzających.
   Poza turystycznym wykorzystaniem obszarów chronionych bardzo wzrasta presja budownictwa, szczególnie w otoczeniu parków narodowych. Na przykład liczba spraw rozstrzyganych na podstawie decyzji administracyjnych przez dyrektora Kampinoskiego Parku Narodowego dotyczących warunków zabudowy, zgodnie z art. 10 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 98, poz. 880, z późn. zm.) oraz art. 60 ust. 1 w związku z art. 53 ust. 4 pkt 7 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.), wzrosła w ostatnich dwóch latach o ponad 40% (z 1163 spraw w latach 2004-2005 do 1664 spraw w latach 2006-2007). Do tych wartości należy jeszcze dodać zezwolenia na budowy wydane w gminach posiadających miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (Izabelin, Stare Babice) na obszarach, na których położony jest Kampinoski Park Narodowy. Wraz ze wzrostem zaludnienia wokół parków narodowych następuje przyrost liczby pojazdów mechanicznych powodujący narastającą skalę zagrożeń.
   W ślad za powyższymi zagrożeniami nie idą niestety nakłady budżetowe na zwiększenie obsady kadrowej służb ochrony parków narodowych oraz na ich wyposażenie w adekwatne do zagrożeń środki techniczne. Trudno sobie dzisiaj wyobrazić skuteczne działanie służb parków narodowych w stosunku do użytkowników ˝czterokołowców˝, wysokiej klasy motocykli terenowych lub skuterów śnieżnych. Liczba tych pojazdów gwałtownie wzrasta w ostatnich latach. Amatorzy nielegalnych wjazdów do parków narodowych mają przewagę nad środkami lokomocji używanymi przez pracowników parków narodowych.
   W celu poprawy wyposażenia służb parków narodowych w środki techniczne, takie jak motocykle terenowe, specjalistyczne pojazdy terenowe, skutery śnieżne, itp. składane były wnioski do krajowych funduszy celowych związanych z ochroną przyrody. Złożone wnioski były pozytywnie rozpatrywane, ale nie osiągnięto jeszcze optymalnego stanu tych środków technicznych. Spowodowało to sytuację, w której dopuszczający się nielegalnych wjazdów na obszar parków narodowych pomimo ustawowych zakazów obowiązujących na tych obszarach, wyszczególnionych w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, pozostają w wielu przypadkach praktycznie bezkarni. Sporadycznie dotyczy to również turystów zagranicznych, którzy przykładowo od strony Republiki Słowackiej urządzają rajdy skuterami śnieżnymi, naruszając m.in. obszar Babiogórskiego Parku Narodowego.
   Nawiązując do pytań zawartych w interpelacji, należy stwierdzić, że poruszone w nich zagadnienia nie dotyczą działu administracji rządowej, którym kieruje minister środowiska. Zasady pobytu na obszarach chronionych, w tym możliwość ich zwiedzania, wynikają z zapisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Natomiast wobec nieprzestrzegających tych zasad na obszarach chronionych stosuje się przepisy karne umieszczone w rozdziale 11. wskazanej ustawy. Przepisy karne przewidują kary aresztu lub grzywny za naruszenie zakazów obowiązujących m.in. w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. W związku z tym nie zamierza się obecnie wprowadzać nowych unormowań w tym zakresie.
   W Ministerstwie Środowiska aktualnie prowadzone są prace nad przygotowaniem projektu zmian do ustawy o ochronie przyrody, przede wszystkim w zakresie dostosowania do regulacji Unii Europejskiej. Przewidziana jest współpraca w tym zakresie z wszystkimi resortami, w tym ze wskazanymi w interpelacji i być może wówczas nasuną się dodatkowe rozwiązania. Należy jednocześnie mieć na uwadze, że istotną sprawą poza opracowaniem i wdrożeniem właściwych unormowań prawnych jest stworzenie warunków do ich egzekwowania.
   Dziękuję za wykazaną troskę o ochronę naszej ojczystej przyrody. Wyrażam przekonanie, że przedstawione wyjaśnienie w części dotyczącej obszarów chronionych zostanie przyjęte. Zobacz więcej interpelacji »