Interpelacja nr 647 w sprawie konsekwencji zastąpienia dopłat do owiec-matek płatnościami zwierzęcymi i obszarowymi powierzchni paszowej.

Wprowadzenie rozwiązania zastępującego dopłaty do owiec – matek  płatnościami zwierzęcymi i  płatnościami obszarowymi do powierzchni paszowej w przeliczeniu na sztuki duże mocno skomplikowało sytuację hodowców owiec w południowej Małopolsce. Co do idei połączenia tych płatności nie można mieć zastrzeżeń. Powodem niepokojów jest fakt, że jednakowo w tych płatnościach zostały potraktowane gospodarstwa wielkoobszarowe i gospodarstwa rozdrobnione o małym areale.
Na terenach wykorzystywanych tradycyjnie pod gospodarkę pasterską, w szczególności w południowej części województwa małopolskiego w zdecydowanej większości gospodarstw areał użytków rolnych nie przekracza kilku hektarów – średnia wielkość gospodarstwa to ok. 3 ha. Zgodnie z wielowiekową tradycją owce na tych terenach wypasane są na tzw. zbiorowych wypasach, przebywają  od maja do października tj.ok. 6-7 miesięcy poza gospodarstwem. Rolnicy – hodowcy i właściciele owiec nie posiadają więc umów dzierżawy na użytkowane do wypasu tereny, a wobec tego nie mogą uzyskać płatności zwierzęcych.  Ten sposób gospodarowania wrósł w miejscową tradycję, a na terenach górskich i podgórskich wytworzył specyficzny krajobraz kulturowy- wysoko położone łąki i pastwiska, przesuniętą w górę granicę rolno-leśną, koleby pasterskie i całą niepowtarzalną kulturę Podhala i Beskidów podnoszącą atrakcyjność turystyczną tych terenów. Potraktowanie hodowców z południowej Małopolski na zasadach obowiązujących w całym kraju  zagraża utrzymaniu tego stanu, bo prowadzi do spadku pogłowia owiec. Dotychczas rolnik posiadający kilka hektarów użytków rolnych w swoim gospodarstwie miał obsadę owiec sięgającą nawet 150-200 szt. matek. W okresie letnim, gdy owce  były poza gospodarstwem rolnicy gromadzili paszę na okres zimowy.
Najwłaściwszym rozwiązaniem dla terenów górskich i podgórskich byłoby pozostawienie dopłat do 1 szt. owcy. Uzależnienie płatności zwierzęcej od jednoczesnego spełniania warunku posiadania zwierząt oraz gruntu powoduje dalszy regres w hodowli owiec – spadek pogłowia. Wpływa to niekorzystnie na stan środowiska naturalnego, utrudnia zachowanie tradycyjnych form gospodarowania, a w konsekwencji  prowadzi do ograniczenia form promocji regionu.  Tam, gdzie gospodarka pasterska zamiera, a ze względów przyrodniczych należy utrzymać łąki kośne wymaga to nakładów, bo rolnik nie będzie kosił trawy, jeżeli w gospodarstwie nie ma zwierząt, które ją zjedzą, zaś utrzymanie owiec bez dopłat jest nieopłacalne.
Stąd zatem moje pytanie do Pana Ministra.
Czy jest możliwe uniezależnienie płatności zwierzęcych dla hodowców owiec w terenach górskich od jednoczesnego spełniania warunków posiadania gruntów i hodowli zwierząt – w odpowiedniej liczbie zwierząt na 1 ha powierzchni gruntu?

Odpowiedź Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na interpelację nr 647

Odpowiadając na interpelację Pani Poseł Anny Paluch w sprawie płatności zwierzęcej, przesłaną przy piśmie z dnia 22 stycznia 2008 r. nr SPS-023-647/08, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
            Zgodnie z reformą wspólnej polityki rolnej uchwaloną w czerwcu 2003 r. płatności bezpośrednie w Unii Europejskiej są oddzielane od produkcji rolnej, ponieważ ich nadrzędnym celem jest wsparcie dochodów rolniczych. Wypłata płatności bezpośrednich we Wspólnocie nie jest powiązana z obowiązkiem prowadzenia określonej produkcji rolnej, a wysokość płatności została określona na podstawie danych historycznych z okresu referencyjnego. W państwach UE-15 jako okres historyczny przyjęto lata 2000-2002.
            W praktyce oznacza to, że rolnicy w UE otrzymują określoną kwotę płatności w przeliczeniu na gospodarstwo lub hektar użytków rolnych niezależnie od tego, co uprawiają lub produkują w roku bieżącym.
            W momencie przystępowania Polski do struktur Unii Europejskiej Polska podjęła decyzję o zastosowaniu uproszczonego systemu dopłat bezpośrednich (SAPS), który został określony w art. 143b rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003. Pozwala on na przyznawanie pomocy zryczałtowanej do hektara gruntów rolnych (płatność obszarowa), obliczonej w wyniku podzielenia dostępnego wsparcia przez liczbę hektarów spełniających wymogi dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska na dzień 30 czerwca 2003 r.
            Obowiązujący system płatności w UE nie pozwala na wdrożenie w Polsce systemu pomocowego związanego z produkcją, a taką formą pomocy byłaby płatność do sztuki zwierząt.
            Zebrane doświadczenia z realizacji płatności bezpośrednich wskazywały na potrzebę modyfikacji w istniejącym systemie wypłat płatności uzupełniających. Postanowiono udzielić dopuszczalnego, możliwego wparcia tym sektorom, które znalazły się w sytuacji niekorzystnej w stosunku do konkurencyjnych producentów w innych krajach członkowskich UE.
            Na podstawie posiadanych danych o produkcji rolnej uznano, że programem płatności zwierzęcej, skonstruowanym na podstawie powyższych zasad, w obecnej sytuacji gospodarczej powinni zostać objęci producenci rolni utrzymujący bydło, owce, kozy i konie.
   Rolnik w celu otrzymania płatności zwierzęcej musi spełnić następujące warunki, tj.:
   a) w okresie referencyjnym, tzn. pomiędzy 1 kwietnia 2005 r. a 31 marca 2006 r. był posiadaczem bydła, owiec, kóz lub koni, które w tym okresie były wpisane lub zostały przez tego rolnika zgłoszone do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych lub do rejestru koniowatych,
   b) na podstawie wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na rok 2006 została mu przyznana płatność uzupełniającą do powierzchni trwałych użytków zielonych lub traw uprawianych na gruntach ornych,
   c) złożył wniosek o przyznanie płatności do trwałych użytków zielonych na rok 2007,
   oraz spełniać wszystkie inne warunki konieczne do ubiegania się o płatności bezpośrednie.
            Pomoc do postępu biologicznego mogła być realizowana jedynie przez trzy lata po akcesji Polski do Wspólnoty. Wprowadzony instrument płatności zwierzęcej w pewnym stopniu realizuje efekt dochodowy również dla producentów owiec.
            Odnosząc się do argumentu, iż hodowcy owiec w górach korzystają w sposób tradycyjny z terenów swoich znajomych czy dalszej rodziny, wyjaśniam, iż zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach do gruntów rolnych i płatności cukrowej (Dz. U. Nr 35, poz. 217 i Nr 99, poz. 666) osoba ubiegająca się o przyznanie płatności bezpośrednich jest posiadaczem gruntów co nie oznacza, że musi być ich właścicielem.
            Ponadto uprzejmie informuję, iż w celu zwiększenia opłacalności i efektywności ekonomicznej krajowej hodowli i produkcji owczarskiej Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi planuje wprowadzenie innych form wsparcia.
            W programie rolnośrodowiskowym (PROW 2007-2013) objęto wsparciem matki 13 ras owiec, tj.: wrzosówka, świniarka, owca olkuska, polska owca górska odmiany barwnej, merynos odmiany barwnej, polska owca nizinna odmiany uhruskiej, owca wielkopolska, polska owca nizinna odmiany żelaźnieńskiej, korideil, owca kamieniecka, owca pomorska, cakiel podhalański i merynos polski w starym typie. Wielkości populacji, które zostały objęte dopłatami, zawiera poniższa tabela:

 

Rasa	Wielkość populacji krajowej		Całkowity budżet na lata 2007-2013 (PLN)
	2005	2013
Owce rasy wrzosówka	1833	7 000	2 310 000
Owce rasy świniarka	228	1200	396 000
Owce rasy olkuska	179	800	264 000
Polskie owce górskie odmiany barwnej	142	1000	330 000
Owce rasy merynos barwny	84	600	198 000
Owce uhruskie	228	5000	1 650 000
Owce wielkopolskie	1376	5000	1 650 000
Owce żelaźnieńskie	122	600	198 000
Owce korideil	192	600	198 000
Owce kamienieckie	622	2000	660 000
Owce pomorskie	2998	6500	2 145 000
Cakiel podhalański	-	5000	1 650 000
Merynos polski w starym typie	-	5000	1 650 000
Owce razem	8004	40 300	13 299 000

  
Ponadto obok bezpośredniego wsparcia dla tej grupy zwierząt gospodarskich rolnicy przystępując do programu rolnośrodowiskowego mogą w sposób pośredni podnieść dochód w gospodarstwie owczarskim poprzez włączenie się w inne działania programu, które powiązane są z wypasem. Wsparcie z tego tytułu wynosi od 500 zł/ha do 1200 zł/ha.
            Wypas zwierząt będzie także dotowany w ramach płatności Natura 2000 - działania dostępnego dla rolników, których gospodarstwa położone są na terenie sieci Natura 2000. Przywracanie i utrzymanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych m.in. poprzez wypas dotowane jest w wysokości od 960 zł/ha do 1440 zł/ha.
  Zobacz więcej interpelacji »